Hilde Overbergh: De hermeneutiek van het alledaagse

Sinds Constants doodverklaring van de schilderkunst in 1955 heeft de vitaliteit ervan nog nooit zo gefluctueerd. Het medium is intussen reeds zovele malen uit zijn eigen as herrezen dat we het binnen het domein van de beeldende kunsten eerder kunnen beschouwen als een rondwarende zombie dan als een levende entiteit. Dood of niet, het werk van Hilde Overbergh heeft zich gedurende de jaren ontpopt tot een oeuvre over het leven zelf. Dit wil niet zeggen dat ook zij niet worstelt met de materie van de schilderkunst. De kunstenares is letterlijk en figuurlijk on top of things. Ze vertrekt vanuit situaties en confrontaties uit haar dagelijkse leefomgeving. De enscenering binnen haar doeken is vaak opgebouwd rond het gegeven van de tafel. Dit versterkt niet enkel het huislijke karakter van het tafereel, maar creëert ook een parallelle wereld binnen het beeldvlak. De tafel wordt een nieuwe drager waardoor zij in een interessante dialoog treedt met het canvas. Ze is niet enkel een drager binnen een drager, ze creëert een wereld binnen een wereld. De sporen die erop achtergelaten worden, kunnen beschouwd worden als elementen die stuk voor stuk bijdragen aan een open einde. We zouden een en ander kunnen vergelijken met de werktafel van de schrijver of tekenaar die barst van de koffiekringen, brandplekken van sigaretten en aantekeningen: stuk voor stuk vormen ze de indicaties van een zekere activiteit, zonder dat we ooit het eindresultaat hebben kunnen aanschouwen. Hierin is het werk van Hilde Overbergh ook vergelijkbaar met Bruce Naumans Violent incident (1986), waarin, op een absurde manier, een glorificatie van het niet-alledaagse aspect binnen de routine van het dagelijkse leven tot stand komt. Hiervoor gaat de kunstenares op een zeer suggestieve manier te werk binnen haar eigen figuratiemethodes. Door haar strakke blikpunten, zoals het vaak weerkerende bovenaanzicht, creëert ze een beeld dat sterk lijkt te vervlakken. Toch weet ze dit telkens weer op een zeer subtiele manier te verhinderen door voor bepaalde elementen in haar compositie een loopje te nemen met het gebruik van het perspectief. Zo krijgt haar werk niet enkel inhoudelijk, maar ook vormelijk vaak een moeilijk te plaatsen twist. Ook door het gebruik van sjablonen speelt de kunstenares met de gelaagdheid van de oppervlakkigheid. Enerzijds probeert ze hiermee op een haast chirurgische manier bepaalde kleur- en diepte-elementen uit haar werk te verwijderen. Anderzijds lijkt het alsof door deze interventies de aanwezigheid van de weggelaten objecten juist versterkt wordt. Hierin kunnen we een zekere analogie met het werk van John Baldessari gewaarworden. De regelmatige terugkeer van gecanoniseerde vormen door het gebruik van sjablonen zouden we haast ook kunnen interpreteren als een metafoor voor de eenzijdigheid van het dagelijkse leven.

Toch is het niet enkel de narrativiteit die primeert in het werk van Hilde. Net zoals een bokser, die binnen de beslotenheid van de ring zijn fysieke limieten opzoekt, bakent de kunstenares partijen binnen het canvas af, haar boksringen, de ruimtes waarin het narratieve plaats moet ruimen voor een zoektocht, een terugkeer naar de materie van de schilderkunst. Het is zo, balancerend tussen figuratie en abstractie, dat Hilde Overbergh met veel bravoure absurdistische injecties de werkelijkheid in schildert.

Mike Carremans